Antik kenti önemli kılan nedenlerin başında Şuayb Peygamber'in, Musa Peygamber ile buluştuğu ve yaşadığı mekan olarak rivayet edilmesi gelir. Çok sayıda kaya mezarı üzerine kesme taşlardan yapıların göze çarptığı oldukça geniş bir alana yayılan antik kent, her yıl birçok farklı kültürün insanını ağırlamaktadır.
Peygamberler Şehri Şanlıurfa, tarihi ve arkeoloji anlamda çok sayıda önemli mekana ev sahipliği yapıyor. Şuayb Peygamber'in yaşadığı ve Musa Peygamber ile buluştuğu mekan olarak rivayet edilen Şuayb Antik Kenti, bu önemli mekanlardan biridir. Şanlıurfa kent merkezine yaklaşık 80 kilometre uzaklıktaki antik kent, Harran ilçesine bağlı Özkent Mahallesi'nde yer alır. Şuayb Antik Kenti, Geç Roma dönemine (M.S. 4-5. yüzyıl) tarihlenir ve Efes’i andıran mimarisinden dolayı Güneydoğu’nun efesi olarak tanımlanır.
Şuayb Peygamberin buradaki bir mağarayı ev ve ibadethane olarak kullandığı rivayet edilir. Arkeolojik açıdan önemli kalıntıların bulunduğu ve Efes'i andıran görüntüsüyle büyük ilgi çeken antik kente Şuayb Şehri denilmesinin nedeni, Şuayb peygamberin bir dönem bu kentte yaşamış olmasıdır. Bazı kaynaklarda Şuayb Peygamber'in Musa Peygamber ile buluştuğu mekan olarak rivayet edilen Şuayb Antik Kenti, çok sayıda kaya mezarı üzerine kesme taşlardan yapıların göze çarptığı oldukça geniş bir alana yayılmıştır. Mimarisi ile dikkat çeken antik kent, yer yer izleri görülen surlarla çevrili bir yapıyı oluşturmaktadır. İlgi çekici ve gizemli olan tarihi yerlerin arasında bulunan antik kentte çok sayıda kabartma, mağara ve tünel bulunmaktadır. Halk arasında Şuayb Peygamber'in yaşadığına inanılan kentteki bir mağara, Şuayb Peygamber'in makamı olarak bölge halkı tarafından ziyaret edilmektedir.
Bu yerleşim yerinde çeşitli tarihlerde bilim adamlarının yaptığı araştırmalar sonucu varılan ortak görüş, Şuayb Şehri isminin Arapçada 'Eski İnsan Şehri' anlamına geldiği ve bu yerleşim içinde yer alan evlerin ise Harran Ovası’nda yaşayan insanların yazlıkları olduğu şeklindedir.
Şuayb Şehri'ndeki evler tipik Roma evleri tarzında yapılmış olup üçgen alınlıklı, çatılı ve etrafı duvarla çevrili bir avlu ve evin altında yer alan ana kayaya oyulmuş bir kilerden oluşmaktadır. Her evin içinde bir su kuyusu bulunmakta, evlere girişler avlu duvarlarında yer alan kapılardan yapılmaktadır. Bu kapılar ise ızgara planlı sokaklara açılmaktadır.
Tarihi rivayetlere göre; bu şehre 16 kilometre mesafedeki Soğmatar'da, Şuayb ile Musa'nın buluştuğuna; Musa Peygamber'in, Şuayb Peygamber'in kızı ile burada evlendiğine inanılır. Musa'nın Kızıldeniz'i ikiye yardığı ve Firavun’un sihirbazlarına karşı kullandığı asasını Şuayb şehrinde bulunan bir mağarada Şuayb'dan aldığına da inanılır.
Şuayb’in yaşadığı mağaraya girildiğinde zemin seviyesinden bir merdivenle bir kaç metre aşağı inilmektedir. Burada sizi küçük bir ev karşılayacaktır. Oyularak odalara bölünmüş ve zemini halılar ile döşenmiş bu mağarayı ziyaret edenlerden, geceleri konaklayarak geçirenler de olmaktadır. Mağarada bulunan bir niş ise Şuayb tarafından buranın hem ev hem de ibadethane olarak kullanıldığını göstermektedir.
Hz. Şuayb Kimdir?
İbrahim soyundan Medyen doğumlu olan ve tam ismi 'Shuaib' olan Şuayb peygamberin adının anlamı 'doğru yolu gösteren kişi' olarak bilinir. Musa'nın kayınpederi olan Şuayb, Tevrat'ta önemli bir yere sahiptir. Musa'nın kayınpederidir ve Tevrat'ta geçen 'Jethro' (İbranicesi Yitro) ile aynı kişidir. Tevrat'a göre ahlaki değer yargıları zayıf bir şehir olan Medyen'de Şuayb, önceleri putperest inanca sahipken daha sonra tek tanrı inancına dönmüş ve peygamber olmuştur. Medyen halkı Tevrat'ta Midian'lılar (İng: Midianites) adıyla anılan kavimdir. Bugünkü Suriye'nin güneyi ile Ürdün ve Hicaz'ın kuzeyine denk gelen alanda oturmuşlardır. Tevrat Midian halkının İbrahim soyundan olduğunu belirtir. "Şuayb Medyenlilere Allahın birliğine inanmalarını, ölçü ve tartıda dürüst olmalarını ve münafıklıktan uzak durmalarını bildirdi. Onlar bu öğütlere uymayınca Allah tarafından lanetlendiler, deprem ve ateş yağmuruyla yok edildiler. (Araf 85, Hud 84, Şuara 186)"
Musa, Mısır'dan kaçtıktan sonra geldiği Medyen ülkesinde Şuayib'in kızıyla evlenmiştir. Şuayb'ın kızı olan Tsipora'dan Musa'nın iki oğlu olmuş, Musa oğullarına Gerşom ve Eliezer adlarını takmıştır. Musa, Firavuna halkını salması için gitmeden evvel, karısı ve iki çocuğunu Şuayb'e bırakmıştır. Şuayb, kızı ve torunları ile daha sonra Mısır çıkışında çölde Musa'ya katılmıştır.
Şuayb Antik Şehri; Harran, Soğmatar, Sanem Mağarası, Kasr'ül Benat ve Betik gibi kadim yerleşmelere çok yakın olması nedeniyle turistik çekim merkezi olabilecek bir konumdadır. Bugüne kadar üzerinde derinlemesine arkeolojik araştırmaların yapılmamış ve hakkında yayınların sınırlı olması, harabe halinde ve atıl vaziyette kalmasına yol açmış, ilgisiz ve bakımsızlıktan dolayı yok olmayla karşı karşıya kalmıştır.
Bölgedeki çocuklar gelen turistleri karşılayarak antik kentin tarihini ve Şuayb'in hikayesini ziyaretçilere anlatmaktadır. Ziyaretçilere gönüllü olarak rehberlik eden bu çocuklar bölgeyi en iyi tanıyan, mağaraların yerlerini ve hikayelerini bilen kişiler olması açısından ziyaretçiler için büyük bir avantaj sağlamaktadır. Muhteşem gün batımı ile antik kent ziyaretçilerini büyüleyen bir manzara sunmaktadır.
